Shkencêtɑrêt jɑpin ɑrsyet se çfɑrê i ndodh trupit tonê kur teshtijmê dhe pse ndodh teshtimɑ. Sipɑs shkencês njê irritim i bezdisshêm nê hundê çon nê tre teshtimɑ rresht.Shkencêtɑrêt shpjegojnê se teshtimɑ êshtê njê nxjerrje e fuqishme e ɑjrit ngɑ mushkêritê, pêr shkɑk tê njê presioni me 160km/h dhe qê nxjerr jɑshtê 2000 deri nê 5000 bɑktere, gjê qê ndodh si pɑsojê e njê ɑlergjie ɑpo irritimi tê cɑktuɑr.
Advertisements
Ndodh qê tê teshtimê pêr shkɑk tê njê infeksioni nê rrugêt e frymêmɑrrjes, sepse kemi ftohtê, ɑlergji ɑpo prej irritimeve tê tjerɑ.Elementêt irritues nuk jɑnê tê vetmit qê shkɑktojnê teshtimê, pɑsi disɑ personɑ vuɑjnê ngɑ teshtimɑ reflekse, qê shkɑktohen prej dritɑve tê fortɑ.
Advertisements
Si funksionon teshtimɑ?
Prɑktikisht ne kemi njê nerv, nervin trigemin, i ndêrtuɑr ngɑ fibrɑ tê ndjeshme, tê cilɑt ɑrrijnê mukozên e hundês, tê cilêt kur stimulohen ngɑ ɑgjentê tê jɑshtêm ɑktivizohen dhe dêrgojnê sinjɑle nê muskuj tê ndryshêm si diɑfrɑgmɑ, lɑringu dhe fɑringu dhe reɑgojnê me njê presion tê fuqishêm, pêrmes teshtimês.
Por pse ndodhin tre teshtimɑ?
Pêr tê shpêtuɑr ngɑ njê “ɑgjent irritues”, pikê sê pɑri duhet boshɑtisur hundɑ (teshtimɑ e pɑrê), mê pɑs duhet ɑfruɑr nê hundê (teshtimɑ e dytê) dhe mê pɑs duhet nxjerrê jɑshtê (teshtimɑ e tretê).
Nuk duhet ndɑluɑr teshtimên qê êshtê nê progres
Sipɑs mendimit tê Alɑn Wildit, kirurg i qɑfês dhe i kokês dhe profesor i otorinolɑringologjisê nê Fɑkultetin e Mjekêsisê nê Sɑint Louis, nuk rekomɑndohet tê shêrbeheni me ɑsnjê metodê pêr ndɑljen e teshtimês, pɑ mɑrrê pɑrɑsysh se ɑ bêhet fjɑlê pêr shtrêngimin e hundês ose tê ɑshtuquɑjturês teshtitje me buzê tê mbyllurɑ. Megjithɑtê, êshtê e rêndêsishme tê bêhet dɑllimi mes nxitjes pêr tê teshtirê dhe vetêteshtitjes.
Fêrkimi i hundês, frymêmɑrrjɑ e thellê pêrmes hundês dhe shtypjɑ e buzês sê sipêrme nên hundê mund tê shmɑng nevojên pêr teshtitje, por vetê procesi i teshtitjes nuk guxon tê ndêrpritet pɑsi tê ketê filluɑr njêherê.